Michelle van Doorn over Stads­be­groting 2020-2023

Het is nog niet zo heel lang geleden, namelijk 12 jaar, dat Nijmegen de ambitie had om in 2032 klimaatneutraal te zijn. Een mooie, haalbare en urgente ambitie. En toen brak de financiële crisis uit. En wat er altijd gebeurt als het financieel minder wordt, gebeurde toen ook: ja nee sorry kinderen, jullie stabiele gezonde toekomst en de wereld waarin jullie straks moeten leven, dat schuiven we effe opzij, want we moeten nu echt eerst even aan onszelf denken en onze korte-termijn-belangen.

Niet aanpakken, maar doorschuiven. Realpolitik versus de nodige duurzame langere-termijn-investeringen. De ambitie werd uitgesteld van 2032 naar 2045 en naar beneden bijgesteld van klimaatneutraal naar slechts energieneutraal.

Hier heb je de Aarde, kinderen. Sorry, ze is behoorlijk schraal en vies, en wat aan de hete kant, maar we hebben er in elk geval veel plezier van gehad. Kijk maar of jullie haar weer een beetje goed kunnen krijgen. Met de groeten van jullie voorgangers. En oh, als jullie toch bezig zijn met het klimaatprobleem, red dan ook gelijk effe de biodiversiteit, of wat daarvan over is. Mazzel!

Dat er een probleem is met het klimaat en met de stand van de biodiversiteit, dat beseffen steeds meer mensen. Maar wat kunnen we eraan doen? Zijn onze maatregelen afdoende? En zijn die maatregelen snel genoeg?

De meeste mensen zijn van goede wil en proberen in hun dagelijkse leven hun steentje bij te dragen. Maar om echt stappen te zetten, is er meer nodig: radicale keuzes, die soms even wennen zijn, maar die weer perspectief opleveren voor de toekomst; een gezonde toekomst, voor ons, onze kinderen en voor de Aarde, het enige huis dat we hebben.

Om die nodige stappen te zetten, moeten we beginnen met te erkennen dat we in crisis zijn. Zo makkelijk als we het woord crisis gebruiken als de bodem van de schatkist in zicht komt, zo doof zijn we als de Aarde kreunt onder onze veel te grote voetafdruk. Eerst komt de erkenning van de crisis, dan pas kunnen we ‘m echt en gezamenlijk oplossen. Daarom dienen wij vandaag de motie ‘Noodtoestand voor klimaat en biodiversiteit’ in.

Als we echt stappen willen zetten, moeten burgers, bedrijven, organisaties en overheden de handen ineenslaan. De Partij voor de Dieren vindt het daarom mooi dat Nijmegen zichzelf heeft gecommitteerd aan een voortrekkersrol met de titel European Green Capital. Er is vorig jaar veel energie ontstaan in de stad en dat is hartstikke tof. Maar nu dat jaar voorbij is, komt het er pas echt op aan. Houden burgers, bedrijven en organisaties die energie vast en zetten ze die om in actie? We zijn blij verrast dat de gemeente Nijmegen alvast het goede voorbeeld geeft.

De ambitie om in 2045 energieneutraal te zijn is opgeschaald naar klimaatneutraal. Zo lezen we in dit mooie overzicht van het Green Captitaljaar. Hulde daarvoor! Maar waarom zo geruisloos, en waarom is dit niet met de Raad besproken, zo vraag ik het College.

Voorzitter,

Urgentie. Het woord is gevallen. Welke maatregelen zijn urgent? En welke zijn weliswaar belangrijk, maar wat minder urgent? Dat is de vraag waarvoor we gesteld zijn in tijden van financiële schaarste. En laten we nu wél de juiste, duurzame, lange-termijn keuzes maken.

We hebben daarom uitgekeken naar de Zomernota, of - kaftje wisselen - het Koersdocument, of de Stadsbegroting. En wat zien we? Bezuinigingen op een duurzame toekomst: op de energietransitie, op natuur- en milieueducatie, op milieubeheer. Op de lange termijn geen duurzame maar dure maatregelen. Wat dacht het College? Ach, het zal onze termijn wel duren? Die volgende generaties kunnen nu toch nog niet protesteren?

En dat is nog niet alles: dit College kiest er ook voor om wel voor enkele miljoenen aan belastinggeld uit te delen aan eigenaren van bedrijfspanden. Nee, daar zullen uw kinderen later met dankbaarheid op terugkijken. De maatregel wordt genomen om ondernemers te steunen, maar de ondernemers die het het hardst nodig hebben, bereikt het niet eens, want die hebben helemaal geen eigen pand. Maar dan kunnen ze om huurverlaging vragen bij de huurbaas, heet het dan. En als ze dan huurverlaging krijgen, is het nog maar de vraag of dat evenveel is als het douceurtje dat de huurbaas heeft gekregen. Als je echt iets wil doen voor ondernemers die een steuntje kunnen gebruiken, moet je wat anders verzinnen en niet zo’n dure generieke maatregel die volledig mis schiet. En dan hopen op een trickle-down werking, waar zelfs de VVD afstand van begint te nemen. Voorzitter, als er zo’n dure maatregel begroot staat die geen probleem oplost, vraagt dat om het amendement ‘Verlaging OZB niet-woningen, verkeerde timing, verkeerd effect’, dat ik dan ook hierbij indien.

Terug naar de bezuinigingen. Hoe kun je als de urgentie zo hoog is, als de wetenschap keer op keer met aangescherpte analyses en waarschuwingen komt over de staat van klimaat, natuur en milieu, als het ernaar uitziet dat de doelstellingen van Parijs niet eens worden gehaald, als de gevolgen van de klimaatcrisis overal merkbaar worden, als de generatie die na ons komt over de hele wereld de straat op gaat om op te roepen tot echte maatregelen, hoe kun je dan doodleuk bezuinigen op natuur- en milieueducatie, op de energietransitie en op milieubeheer? Voorzitter, dat kán helemaal niet!

En toch doet dit College precies dat. De hoop is daarom gevestigd op de coalitiepartijen. Het geld dat nu kan worden besteed aan het Energietransitiefonds, aan de natuur- en milieueducatie door De Bastei en aan het milieubeheer door de ODRN heeft een maatschappelijk én financieel rendement dat groter is dan de duurzame investeringen waar we nu voor kunnen kiezen. Wij bieden u daarom graag de moties ‘Maak milieubeheer geen kind van de rekening’ en ‘Transitiefonds, daar krijg je energie van’ aan.

Een volwaardig Energietransitiefonds rendeert niet alleen in positieve klimaat- en milieueffecten, maar zo’n 80% van de investeringen komt naar verwachting ook weer retour, zo staat in het coalitieakkoord.

Om van het maatschappelijk rendement dat De Bastei oplevert maar te zwijgen. Dat is niet in euro’s uit te drukken. Het maatwerk dat zij leveren en de aansluiting die zij daarom weten te vinden bij kinderen, jongeren en volwassenen is van grote waarde en van een hoge urgentie. Een College dat duurzaam wil zijn, een wethouder die fan is van De Bastei en een coalitie die groen wil zijn, kan simpelweg deze bezuiniging niet accepteren. En er is nog tijd om alternatieve financiering te zoeken. Gebruik die tijd alsjeblieft. Maar stel wel een duurzame toekomst zeker van De Bastei en haar maatwerkzaamheden. Daarom de motie ‘Jong geleerd is duurzaam rendement’.

Voorzitter,

‘Wij verklaren zorg te zullen dragen voor het behoud van milieu en natuur.’ En met wij bedoel ik niet alleen de fractie van de Partij voor de Dieren, maar ook het College en alle andere fracties. U heeft hier namelijk allemaal uw handtekening onder gezet, toen u de Verklaring Nijmegen Stad van Compassie tekende. Hoe wrang steken de keuzes voor de bezuinigingen bij die verklaring af.

En mijn fractie was zo blij met de brede steun voor de Verklaring. Voor zover ik weet, heeft de Partij voor de Dieren als enige compassie als één van de grondbeginselen. En voor ons is dat geen leeg begrip. Evenmin is het een begrip dat je alleen toepast wanneer het je uitkomt.

Iedereen weet wat compassie is, iedereen kent het gevoel en weet het toe te passen in zijn, haar of hun leven. Het maakt ons leven rijker.

En toch, als de ander verder weg van je staat, anoniem is, niet tot jouw sociale groep behoort, dan is compassie te vaak ver te zoeken. Discriminatie kan dan het pijnlijke gevolg zijn. En dat we discriminatie moeten tegengaan, daar is iedereen het over eens. Het is zelfs het eerste artikel van onze Grondwet, dat als enige wetstekst prijkt aan de wand van de foyer hier op het stadhuis. Ongeveer de helft van de discriminatie is arbeidsgerelateerd. Antidiscriminatiebureau Ieder1Gelijk heeft daarom met het Werkbedrijf een project om daar wat tegen te doen. En nu wil het College de subsidie daarvoor volledig schrappen. Kapitaalvernietiging, maatschappelijk en financieel. Vandaar ons amendement ‘Allen die zich in Nederland bevinden…’ om dat te voorkomen.

Compassie raakt al helemaal snel uit zicht wanneer de ander tot een compleet andere soort behoort. En ook al weten we dat niet-menselijke dieren, net als wij, behoeften en belangen hebben, gevoel, emoties, over cognitieve vaardigheden beschikken en het vermogen hebben om pijn, angst, blijdschap en verdriet te voelen en dit ook te kunnen communiceren, toch zien wij als diersoort mens alle andere dieren als minderwaardig; ze zijn nuttig of lastig en tot onzer beschikking staand. We kennen hierdoor uitwassen als vivisectie, bontfokkerijen en stierenvechten. Steeds meer mensen keuren dit gelukkig af.

Maar als je zegt dat het ook niet heel compassievol is om een ander dood te maken en zijn of haar onderdelen op te eten, terwijl we dat helemaal niet nodig hebben om te overleven, dan gaat de kop in het zand, de oogkleppen op en komen de stoere praatjes.

Gelukkig komen ook op dat punt steeds meer mensen tot het besef dat minder of geen vlees eten niet alleen beter is voor je gezondheid en voor de volksgezondheid, maar dat dat ook heel goed werkt tegen dierenleed, tegen grootschalige ontbossing, tegen uitbuiting inheemse bevolkingen, tegen de teloorgang van de soortenrijkdom en tegen de opwarming van de Aarde.

Een maatregel die vleesloos eten de norm maakt en vlees eten de aparte optie, past uitstekend bij een Green Capital én bij een Stad van Compassie. En er is een mooi concept voorhanden, dat de keuzevrijheid intact laat, maar alleen die norm omdraait. Graag dien ik daarom de motie ‘Carnivoor? Geef het door!’ in. Omdat dat dat getuigt van verantwoordelijkheid, duurzaamheid en compassie.

Ik weet dat er hier aanwezig baasjes zijn van honden, katten en andere huisdieren. En ik weet ook dat zij het beste met hen voor hebben. Deze huisdieren behoren tot de inner circle. Andere dieren hebben dat geluk niet en hebben doorgaans het nakijken, simpel omdat zij de pech hebben om geboren te zijn als individu van de verkeerde soort.

En toch maken zij ook onderdeel uit van ons leven. Logisch dus dat er ook beleid voor wordt ontwikkeld. We kijken uit naar de nota dierenwelzijn die volgende maand gereedkomt. Vorig jaar zei de wethouder nog dat extra budget hiervoor wat prematuur is, omdat we eerst die nota moeten afwachten en dat er dan met extra financiële ruimte rekening kan worden gehouden. Ik denk dat het College dat vergeten is, want het staat niet in de begroting. Graag repareren we dat met het amendement ‘Als het aan de kat lag…’.

Tot slot, voorzitter, het stadsdebat over de plastic+ zak. Ook in mijn fractie is hier uitvoering gesproken. Wij komen tot de conclusie dat er steekhoudende argumenten zijn om de plastic+ zak gratis te houden, maar ook om er een bescheiden vergoeding voor te vragen. Ik zal u nu alle afwegingen besparen, maar omdat wij verwachten dat de maatregel om 5 cent per zak te gaan rekenen het wel gaat halen, dienen we de motie in met de titel ‘Denk toch heel goed na voor je scheiden gaat’. Schoorvoetend akkoord met de maatregel, maar wel onder verzachtende voorwaarden en de garantie dat het geen nieuwe melkkoe wordt. Waant daar houden we niet zo van bij de Partij voor de Dieren.

Namens mijn fractie wens ik u toe dat compassie u ten deel valt, wanneer u dat nodig heeft. En dat u compassie in uzelf vindt wanneer anderen, mensen en dieren, dat ook nodig hebben.

Op deze World Kindness Day zeg ik: Doe es lief!